اثر روغن ماهی در ADHD

اثر روغن ماهی در ADHD

Attention Deficit Hyperactivity Disorder

همه ما حداقل يك كودک مبتلا به ADHD را دیده ایم .کودکانی که به اذعان والدین ،دوستان، آشنایان و مربیان مدرسه بعنوان افرادی شلوغ ،بی توجه وخرابکار شناخته میشوند و کنترل آنها در محیط منزل و مدرسه بسیار دشوار است.

ADHD يكی از شايعترين اختلالات مغزی در کودکان است که میتواند 5-3 %

کودکان را مبتلا سازد. حدود 2 میلیون کودک در امریکا به این اختلال مبتلا هستند و حداقل یک کودک در هر کلاس در امریکا نیازمند توجه در این زمینه میباشد.

پسران 3-2 برابر دختران به این اختلال مبتلا می شوند.

لفظ ADHD در پزشکی به کودکانی اطلاق میشود که بطور مزمن ،بی توجه ،impulsive  و پرفعالیت هستند و در صورت عدم رسیدگی و درمان با گذشت زمان – هر چه بزرگتر میشوند – احتمال افت تحصیلی و بروز رفتارهای ضد اجتماعی (antisocial) درآنها افزايش می یابد .

شایعترین دارویی که جهت درمان ADHD تجويز ميشود ريتالين  (Ritalin) است دراین مقاله برآنیم که اثر روغن ماهی(که حاوی اسیدهای چرب امگا-3 میباشد )را در درمان  ADHD بررسی و با ریتالین مقایسه نمائیم.

ریتالین (MPH=Methylpheni date ) يک داروی محرک است.Andrew  Adesman  در سال 2000 اعلام کرداین دارو ، ADHDرا درمان نخواهد کرد ،بلکه علائم این بیماری را کاهش میدهد  : باعث بهبود توجه و تمرکز میشود ،بیقراری را کم میکند  و باعث ارتباط بهتر بیمار با همسالان ،والدین و مربیان میگردد.میزان پاسخ این دارو 75% است.

این دارو بعلل زیر میتواند بسیار خطرناک باشد

1- سوء استفاده از MPH میتواند منجر به تحمل (tolerance ) و وابستگی روانی شديد گردد .

2- برخی افراد و سازمانها تدابیری اتخاذ میکنند که بتوانند MPH را در بازارهای غیر مجاز بفروش برسانند .

3-  MPH میتواند مورد سوء استفاده معتادان قرار گیرد.

4- بسیاری از کودکان(بخصوص در کشورهای غربی )داروی خود را به همکلاسی های خود میفروشند.

5- ریتالین میتواند کارسینوژن باشد.

 اعتقاد بر این است که :

چون ریتالین وداروهای آمفتامینی گاها در درمان موثر هستند،هرگز نباید بعنوان انتخاب اول در درمان کودکانی که مبتلا به  ADHD هستند در نظر گرفته شوند.در حقیقت راههای دیگری نیز جهت درمان ADHD  بدون اتکا به داروها وجوددارد. امروزه  شواهد و مدارک زیادی وجود دارد که نشان میدهد اسیدهای چرب امگا-3 میتوانند در درمان ADHD کمک کننده باشند بدون اینکه عوارض خطرناک ریتالین را در پی داشته باشند .  Donald Rudin و Clara Felix اعلام كردند در کودکان مبتلا به ADHD  اختلالات جسمی ديگر از جمله آلرژی ،اگزما ،آسم ،سردرد ،درد معده ،عفونت های گوش و خشکی پوست ،شایع تر از کودکان غیر ADHD  می باشد .آنها ادعا نمودند ADHD  محصول زندگی مدرنیزه و سوء تغذیه ناشی از کمبود اسیدهای چرب امگا-3 میباشد .این ادعا در مطالعات دیگر نیز ثابت شده است .

بعنوان مثال کودکان ADHD در مقایسه با کودکان غیر ADHD سطح خونی  DHA   (Docosahexaenoic) بسيار پائين تری داشته ا ند .

همانگونه که میدانید DHA  یک اسید چرب امگا-3 است که برای فعالیت طبیعی چشم و کورتکس مغز (جائیکه اعمال عالیه انسان از جمله حافظه و دلیل آوری را در بر دارد)ضروری میباشد.

     اسیدهای چرب امگا -3 چگونه به   کودکان ADHD کمک می کنند؟

تمام سلولهای بدن توسط پوششی احاطه شده اندکه اساساً حاوی اسیدهای چرب ضروری– به شکل فسفولیپید –  می باشد.

Michael Murray   اعلام كرد  فسفولیپیدها نقش مهمی در جامعیت وسیالی غشاءسلولی دارند .آنچه که نوع فسفولیپیدهای غشاء سلولی را تعیین میکند نوع چربیهایی است که ما مصرف میکنیم. متاسفانه رژیم غذایی کودکان ما که سرشار از چربی های اشباع و غیر اشباع گوشت ،شیر و روغن میباشد تعادل ایده ال فسفولیپیدها در غشاء سلولی را بهم می زند فسفولیپیدی که از یک اسید چرب ضروری ساخته میشود ،تفاوت دارد از سوی دیگر بین ساختمان غشاء سلولی که حاوی امگا-3 است و ساختمان غشایی که حاوی امگا -6 است نیز تفاوت وجود دارد. (Murray N.D ) بيش از 80% اسیدهای چرب در کورتکس مغز باید از امگا-3 باشد(که به فراوانی در روغن ماهی یافت میشود)اگر رژیم غذایی دارای چربی های اشباع فراوان ،اسیدهای چرب حیوانی ،کلسترول و اسیدهای چرب ترانس باشد [ که در رژیمهای امریکایی به وفور یافت میشود] اگر رژیم غذایی دارای چربی های اشباع فراوان ، اسیدهای چرب حیوانی ،کلسترول و اسیدهای چرب ترانس باشد[که در رژیم های امریکایی به وفور یافت میشود] غشاء های سلولی کمتر خاصیت سیالی و و مایع بودن دارند .

کمبود نسبی اسیدهای چرب ضروری در غشاء سلولی باعث میشود که غشاء نتواند اعمال اساسی خود را انجام دهد و اختلال در هومئوستاز (تعادل محیط داخلی سلول و خارج از آن) 

 ایجاد میگردد.از آنجاییکه مغز مهمترین منبع فسفولیپیدهادر بدن میباشد و فعالیت طبیعی سلول عصبی به شدت به سیال بودن مناسب غشاء بستگی دارد پس تغییر در سیالی غشاءمیتواند رفتار خلق و خوی وفعالیت مغزی را مختل نماید.

علاوه براین ، مطالعات  نشان  داده اند  که  خصوصیات  بیوفیزیکی مثل  سیالی غشاء  سیناپتیک  مستقیماً بر سنتزنروترانسیمترها ،انتقال سیگنالهای عصبی ،جذب سروتونین و سایر نروترانسیمترها  و باند نروترانسیمترها  تاثیر میگذارد.که همه این عوامل در ایجاد افسردگی و سایر اختلالات روانی کودکان دخالت دارند.

شواهد علمی

همانگونه که میدانید دو نوع مهم اسیدهای چرب ضروری وجود دارد:امگا-3 و امگا-6 .این دو نمی توانند در بدن ساخته شوند و باید از رژیم غذایی دریافت گردند.

اسیدهای چرب امگا-6 در اکثریت بافت های بدن پراکنده هستند و به آسانی در منابع غذاییما یافت میشوند اما اسیدهای چرب امگا-3 در تعداد محدودی از بافتها – از جمله در مغز- متمرکز شده است و بعلت کم بودن آنها در رژیم های غذایی کنونی اکثریت کودکان امروز ما دچار کمبود اسیدهای چرب امگا-3 هستند.

امروزه متخصصین علم یادگیری اعتقاد دارند که کمبود امگا-3 منجر به علائم منحصربفردی در طی دوران کودکی میشود که از جمله آنها مشکلات رفتاری است.

شواهدی که نشان دهنده ارتباط مذکور است بشرح زیر میباشد:

·   در سال 1981 محققین اعلام کردند کودکانی که دچار ADHD هستنى ممكن است وضعيت تغذيه ای نامناسبی از نظراسیدهای چرب ضروری داشته باشند.زیرا آنها در مقایسه با کودکان غیر ADHD بیشتر دچار تشنگی میشوند (تشنگی یکی از علائم کمبود اسیدهای چرب ضروری میباشد.)

·   درسال 1983 مشاهده شد سطح خونی اسیدهای چرب ضروری در کودکانی که دچار اختلالات رفتاری بودند بطور قابل ملاحظه ای کمتر از کودکان سالم بوده است.

·   در سال 1987 محققین دریافتند 48 کودکی که مبتلا به ADHD بودند در مقایسه با کودکان غیر ADHD بیشتر دچار تشنگی ،تکرار ادرار و مشکلات یادگیری بودند. در این کودکان پائین بودن سطح امگا-3 و امگا -6  (بخصوص DHAمشاهده گردید.

· در سال 1995 سطح پلاسمایی اسیدهای چرب ضروری در 53 پسر مبتلا به ADHD   در مقايسه با  43 گروه کنترل بسیار پائین تر بوده است.

·   در سال 1996 دپارتمان غذا و تغذیه دانشگاهPurdue  اعلام كرد پسرانی که سطح امگا-3 در خونشان پایین باشد اختلالات رفتاری و مشکلات یادگیری بیشتری در مقایسه با کسانی دارند که سطح خونی امگا-3 آنها بالاتر میباشد.

·   در سال 1996 دپارتمان روانپزشکی دانشکده Trabzon  تركيه اعلام كردند سطح اسیدهای چرب آزاد و همینطور سطح روی (Zink)  در كودكان ADHD چندین بار پائین تر از کودکان غیر ADHD میباشد.

تجویز پزشک

نکته مهم این است که ما نباید به سادگی در کودکان ADHD دارو تجویز کنیم زیرا اینکار ساده ترین راه است اما بهترین راه نیست (Dr.Mark Stein ).  والدين كودكان ADHD    و بزرگسالان مبتلا به ADHD که میخواهند جهت تغییر رفتار خوداسیدهای چرب امگا-3 استفاده کنند بهتر است هم از منابع گیاهی (مثل روغن کتان) و هم از روغن ماهی استفاده نمایند ،زیرا روغن کتان اسید آلفالینولنیک را به بدن میرساند که خود می تواند به اسیدهای چرب   امگا-3 دیگر تبدیل شود و روغن ماهی  DHA را تامين می كند كه يک اسيد چرب امگا-3 حياتی برای تغيير رفتار كودكان و بزرگسالان ADHD می باشد.