اثرات روغن ماهی در طی حاملگی

اثرات ماهی و روغن ماهی در طی حاملگی

ماهی یا روغن ماهی بعلت داشتن اسیدهای چرب غیر اشباع امگا-3 یکی از اجزاء ،مهم رژیم غذایی سالم،بخصوص در زمان بارداری و شیردهی میباشد.

گرچه عمدتاً توصیه میشود که زنان در این دوران بهتر است از ماهی استفاده کنند چون علاوه بر اسیدهای چرب  ضروری امگا-3 منبع بسیار خوبی از سایر مواد مغذی نیز میباشد که برای سلامت ،مفید هستند اما سه نکته حائز اهمیت وجود دارد :

اولاً برخی از خانم ها در دوران بارداری نمی توانند طعم و مزه هیچ نوع ماهی را تحمل کنند. بهمین علت ماهی مصرف نمی کنند.

ثانیاً حداقل دو وعده ماهی در هفته لازم است تا مقدار اسیدهای چرب ضروری امگا-3 مورد نیاز بدن را تامین کند.

ثالثاً تمام انواع ماهی ها از نظر نوع و مقدار اسیدهای چرب یکسان نیستند.ماهی های ماکرل ، آزاد ،قزل آلا ، شاه ماهی (هرینگ )، ساردین و آنچووی(ماهی کولی ) سرشار از اسیدهای چرب امگا-3 میباشند و متخصصین تغذیه مصرف دو وعده ماهی در هفته که حداقل یک وعده آن حاوی انواع فوق الذکر باشد را توصیه میکنند اما بالعکس مصرف برخی ماهی ها در دوران بارداری (یا حتی قبل از بارداری ) و در طی شیر دهی توصیه نمیشود مثل کوسه ماهی ،شمشیر ماهی و مارلین ،همچنین میزان مصرف ماهی تن نیز باید کاهش یابد(نباید بیش از 140 گرم یا بیشتر از دو قوطی متوسط تن درهفته مصرف نمایند ).

 بهمین علت در این مقاله بر آنیم تا از فواید روغن ماهی در حاملگی و شیردهی بیشتر بدانیم.

سوال اول: آیا نمیتوان اسیدهای چرب ضروری امگا-3 مورد نیاز دوران بارداری و شیردهی را از منابع غذایی غیر از ماهی یا روغن ماهی تامین کرد؟

اسیدهای چرب ضروری که از آن بعنوان جزء مهم رژیم غذایی دوران بارداری و شیردهی نام برده شده است اسیدهای چرب غیراشباع  زنجیره بلند  میباشند . گر چه نوعی از اسیدهای  چرب امگا-3 در برخی روغنهای گیاهی مثل روغن کتان، گردو وروغن منداب(rapeseed) يافت ميشوداما از همان نوع اسیدهای چربی که در ماهیهای چرب [ که در بالا اسم برده شده اند] یافت میشوند، نیست.

شواهد اخیر نشان میدهد که نوع اسیدهای چربی که در این روغنها وجود دارد فاقد فواید اسیدهای چرب ماهی یا روغن ماهی میباشد.

سوال دوم:آیا مصرف فرآورده های حاوی روغن ماهی در دوران بارداری ،مفید است؟

Anna Mc Grail در پاسخ به اين سوال چنين ميگويد:

1-    فرآورده هایی که از کبد ماهی تهیه میشوند.

2-    فرآورده هایی که از بدنه ماهی تهیه میشوند.

گروه اول مثل Cod Liver Oil (روغن كبد ماهی كاد)حاوی شکل رتینول ویتامینA هستند كه نياز است در طی بارداری مصرف آنها محدود میشود ، مگر با نظر پزشک .اما روغن ماهی که از کبد ماهی گرفته نشده باشد سرشار از DHA (Docosahexaenoic acid  ) است كه یک اسید چرب امگا-3 ضروری بوده و بخصوص در سه ماهه آخر بارداری برای تکامل مغز و چشم و بینایی جنین مفید میباشد.

ماهی و روغن ماهی باعث کاهش زایمان زودرس وLBW   همراه است در اين مطالعه 8700 زن باردار مورد بررسی قرار گرفتند .Sjurour  F .Oslen  محقق مرکز اپیدمیولوژی دانشگاه کپنهاک که بررسی خود را در مجله BMJ نيز گزارش كرد اعلام نمود:

خطر زایمان زودرس و LBW با مصرف ماهی (یاروغن ماهی) مستقیماً ارتباط داشته است .خانم هایی که هرگز در این دوران ماهی (یاروغن ماهی) دریافت نکردند ، در 1/7 % موارد دچار زایمان زودرس یا LBW شدند در حاليكه این میزان در خانمهایی که حداقل یک وعده در هفته ماهی (یاروغن ماهی)مصرف مینمودند ،فقط 9/1% بوده است . علت موضوع کاملاً مشخص نیست اما احتمالاً به اسیدهای چرب امگا-3 موجود در ماهی (یاروغن ماهی) مربوط میشود.

این اسیدهای چرب غیراشباع (polyunsaturated  Fatty Acids  ) نقش مهمى  در تولید پروستا گلاندین های بدن ایفا میکنند و این پروستاگلاندین ها در باز شدن سرویکس – که آغاز کننده فرایند تولد کودک است- موثر میباشند.

اثر ماهی و روغن ماهی بر تکامل کودک در دوران بارداری و شیردهی

بر اساس مطالعات جدید انجام شده در غرب،مصرف ماهی(یاروغن ماهی)در طی بارداری یا شیردهی ، بینایی بهتری به کودک می بخشدو در تکامل مغز موثر است.

یک تیم در دانشگاه Bristol  ، بیناییبیش از 400 کودک در سن 5/3 سالگی را بررسی کردند.

دکتر Catty Williams  می گويد:

مطالعات ما نشان میدهد کودکانی که مادرانشان در طی حاملگی یا شیردهی ماهی چرب یا روغن ماهی مصرف می کنند زودتر به سطح ادراک  perception مناسب perception adult depth of   ميرسند.زیرا ماهی چرب یا روغن ماهی غنی ترین منبع DHA است.

(اسید چربی که جزء ساختمانی مهم غشاء نرونهای مغز میباشد.)

دانشمندان میگویند DHA  در شير مادر هم يافت ميشود اما در شير خشک استاندارد وجود ندارد.

روغن ماهی میتواند از افسردگی بعد از بارداری Postpartum Depression  جلوگیری کند.

هوستون-1999: روغن ماهی یک عامل مهم پیشگیری از افسردگی بعد از بارداری میباشد. افسردگی بعد از بارداری (P.P.D  ) عموماً در طی 4 هفته اول بعد از زايمان كودک آغاز می شود اما می تواند تا 6-4 ماه بعداز زایمان نیز رخ دهد . خانم هایی که دچار این اختلال می شوند ،از علائم زیر رنج می برند:

اختلال در خواب ،گریه بیش از حد ، از دست دادن انرژی و اشتها و کاهش علاقه به تحرک و فعالیت . زن نمی تواند از وجود کودک خود لذت ببرد.علائم میتواند به شدتی باشد که فرد نیاز به بستری شدن پیدا کند.

دکتر Lucy Puryear ، دایرکتور کلینیک زنان در دپارتمان روانپزشکی دانشکده پزشکی Baylor هوستون ميگويد:

در طی سالیان اخیر،تغییر رژیم غذایی  ما منجر به کاهش اسیدهای چرب امگا-3 دریافتی شده است .این اسیدهای چرب امگا-3 در غشاء سلول های  عصبی مغز یافت میشوند و در رژیم غذایی امروزی که مقدار این اسیدهای چرب امگا-3 کاسته شده بالعکس اسیدهای چرب امگا-6 افزایش یافته اند .این شیفت در اسیدهای چرب ،رسپتورهای شیمیایی مغز را تحت تاثیر قرار داده و روی سطح مغزی سروتونین – که با افسردگی ارتباط دارد – تاثیر میگذارد .

مطالعات نشان داده اند که افراد مبتلا به افسردگی ، سطح امگا-3 مغزی پایین تری دارند.در طی بارداری ،جنین امگا-3 را از مادر دریافت میکند تا مغز و بافت عصبی ساخته شود. پس اگر مادر در طی بارداری و پس از آن ،اسیدهای چرب امگا-3 کافی دریافت نکند احتمال بروز عوارض مذکور وجود دارد.

در مطالعه دکتر Puryear  ،20 خانم باردار که سابقه قبلی افسردگی بعد از بارداری داشتند بررسی شد ند به این خانم ها درهفته 34 بارداری لغایت 4 ماه پس از زایمان روغن ماهی داده شده .ارزیابی افسردگی در ابتدای مطالعه ،دو هفته پس از زایمان و سپس هر چهار هفته انجام می گرفت و مشاهده شد که بروز افسردگی کاهش قابل ملاحظه ای داشته است.   

جهت تعیین میزان روغن ماهی مورد نیاز در طی بارداری و شیردهی با پزشک خود مشورت نمائید.